Zęby trzonowe u dziecka – kiedy się wyrzynają?

W uzębieniu mlecznym można wyróżnić trzy grupy zębów: siekacze (a więc jedynki i dwójki), kły (trójki) i znajdujące się za nimi trzonowce (czyli czwórki i piątki). W przypadku bardziej licznego uzębienia stałego dochodzi czwarta grupa, a mianowicie przedtrzonowce. Wraz z pojawieniem się jej, swoistemu przesunięciu ulega miejsce trzonowców, w związku z czym zmienia się również podział zębów w grupach. I tak zęby trzonowe mleczne odnosiły się do czwórek i piątek, a stałe odnoszą się do szóstek, siódemek i ósemek. Czwórki i piątki w uzębieniu stałym zaliczamy natomiast do zębów przedtrzonowych.

Zęby trzonowe i przedtrzonowe posiadają po dwa lub trzy korzenie oraz dwa guzki po stronie żującej. Zębów trzonowych mlecznych jest 8, a stałych może być nawet 12. Te cztery dodatkowe sztuki to zęby mądrości, które mogą, ale nie muszą pojawić się w jamie ustnej każdego z nas. Zęby trzonowe położone są symetrycznie względem siebie, w przypadku dziecka po 2, a dorosłego po 3 z każdej strony jamy ustnej. Są to zęby najsilniej zakorzenione i największe spośród wszystkich. Zęby trzonowe u dzieci, ze względu na bardzo odległe położenie w jamie ustnej i co za tym idzie trudną dostępność dla szczoteczki, są grupą szczególnie podatną na próchnicę.

Pierwsze zęby trzonowe u niemowląt, czyli czwórki, pojawiają się zazwyczaj między 13 a 19 miesiącem życia. Kolejne z nich, czwórki, wyrzynają się  około 23-33 miesiąca życia maluszka, przy czym górne ząbki zazwyczaj wychodzą miesiąc/dwa wcześniej niż dolne. Należy mieć również na uwadze, że faktyczny czas ząbkowania zarówno w przypadku zębów trzonowych, jak i pozostałych, jest zależny od wielu czynników. Zaliczamy do nich, chociażby predyspozycje genetyczne, rozwój ogólny czy stan fizyczny dziecka. Co ciekawe, wpływ na ząbkowanie i fakt, kiedy trzonowce ujrzą światło dziennie, ma również płeć oraz  masa urodzeniowa dziecka. Rodzice dziewczynek i maluszków o dużej wadze urodzeniowej mogą w tym przypadku spodziewać się szybszego wyrzynania ząbków.

Wyrzynanie pierwszych stałych zębów trzonowych u dziecka, czyli szóstek, rozpoczyna się zazwyczaj około 6 roku życia. Z racji dosyć odległego położenia pierwszych zębów trzonowych w jamie ustnej dziecka, rodzicom często zdarza się nie zauważyć ich pojawienia się. Ponadto proces ich wyrzynania mniej więcej pokrywa się z wypadaniem dolnych jedynek, co również może sprawić, że nie poświęcamy dalszym partiom łuków zębowych należytej uwagi. Po pierwszych zębach trzonowych górnych i dolnych pojawiają się kolejno: siekacze, dwie pary przedtrzonowców i kły. Drugie zęby trzonowe u dziecka, a więc siódemki, pojawiają się dopiero około 11-13 roku życia. U niektórych osób pomiędzy 17, a nawet 30 rokiem życia, mogą pojawić się również trzecie zęby trzonowe, czyli popularne zęby mądrości.

Warto dodać, że wraz z pojawieniem się szóstek (które swoją drogą są zębami stałymi, a nie mlecznymi!) zaczynamy mówić o uzębieniu mieszanym u dziecka.

Część objawów związana z wyrzynaniem się zębów trzonowych u dziecka, może być łatwa do pomylenia z infekcją lub problemami trawiennymi. Zaliczamy do nich, chociażby podwyższoną temperaturę, biegunkę czy utratę apetytu. Jeśli jednak powyższym symptomom towarzyszy wzmożone ślinienie, nieutulony płacz, rozdrażnienie, gryzienie zabawek czy rozpulchnienie dziąseł, możemy mieć pewność, że mamy do czynienia właśnie z wyrzynaniem się zębów trzonowych u niemowląt. Kiedy wychodzą zęby trzonowe stałe, które są dużo większe niż ich mleczne odpowiedniki, wyrzynanie się ich może być dla dziecka jeszcze bardziej bolesne. Ból związany z wyrastaniem nowego ząbka może promieniować wzdłuż nerwów na okolice ucha i policzka. Należy również mieć na uwadze, że czas wyrzynania pierwszych zębów trzonowych u dziecka może pokrywać się z wypadaniem pierwszych mleczaków. Rozchwiane mleczaki, naruszające dziąsło, policzek i podniebienie mogą powodować dodatkowy dyskomfort u Twojej pociechy.

Bez względu na fakt, czy mamy do czynienia z mlecznymi trzonowcami, czy też stałymi, należy poświęcać im należytą uwagę. Szczotkowanie zębów dwa razy dziennie i stosowanie pasty z fluorem to oczywiście niezbędne minimum. Przynajmniej raz do roku powinniśmy również zgłaszać się z naszą pociechą na kontrole stomatologiczne, podczas których specjalista oceni stan zębów trzonowych u dziecka. W przypadku zębów trzonowych stałych, które z racji położenia na tyłach łuków zębowych są trudne do utrzymania w czystości i co za tym idzie wyjątkowo podatne na próchnicę, powinniśmy również rozważyć ich lakowanie. Dzięki lakowaniu licznych bruzd i zagłębień znajdujących się na powierzchni szóstek, utrzymanie ich w czystości stanie się znacznie prostsze i co ważne, znacząco zmniejszy się prawdopodobieństwo pojawienia się ubytków próchniczych. A to niezmiernie ważne, bo zdrowy ząb to zdrowy zgryz. Warto w tym momencie dodać, że zabieg lakowania można również przeprowadzić na zębach trzonowych mlecznych. W przypadku mleczaków powinno nam szczególnie zależeć na utrzymaniu ich w dobrej kondycji, bo to właśnie one utrzymują miejsce dla pojawiających się w przyszłości zębów stałych. Ponadto, zainfekowany próchnicą mleczak może „zarazić” zęby stałe, a zdrowy mleczak to zdrowy ząb stały.