Zęby stałe u dzieci – kiedy wyrastają? Jak o nie dbać?

Zanim pojawią się pierwsze zęby stałe, jama ustna Twojej pociechy musi się do nich odpowiednio przygotować. Czyni to między 3, a 6 rokiem życia, kiedy bruzdy w mleczakach powoli pomniejszają się, korony ścierają się, a między ząbkami pojawiają się coraz większe wolne przestrzenie. Jest to zjawisko w pełni normalne, świadczące o tym, że zgryz Twojej pociechy rozwija się prawidłowo. To jednak niejedyne zmiany mające miejsce w jamie ustnej, zanim pojawią się zęby stałe u dziecka.  Żuchwa i szczęka dziecka rozwija się, przygotowując tym samym miejsce na pojawienie się większych zębów stałych, a korzenie ząbków mlecznych z biegiem czasu zanikają. Gdy już zanikną całkowicie – zaczynają wypadać. Resorpcja korzeni, jako pierwszych dotyka dolnych, a następnie górnych jedynek (ok. 4-5 roku życia). W wieku 6-7 lat zanikają korzenie trójek i czwórek, a około 8-9 roku życia mlecznych piątek.

Wbrew pozorom pierwsze zęby stałe u dzieci to nie jedynki, ale szóstki. Wyrzynają się około 6 roku życia, tuż za mlecznymi piątkami. Wśród wielu rodziców niestety nadal pokutuje mit, że są to kolejne mleczne zęby i z racji tego, nie przykładają większej wagi do ich higieny. A ta jest nie tylko niezmiernie ważna, te pierwsze stałe zęby będą towarzyszyć Twojemu dziecka do końca życia, ale i bywa problematyczna. Szóstki są bowiem umiejscowione głęboko w łuku zębowym, do tego mała buzia dziecka również nie ułatwia do nich dostępu. Jakby tego było mało, świeże, dopiero co wyrżnięte zęby stałe posiadają głębokie bruzdy i ostre guzki, przez co tym trudniej jest je doczyścić. Należy także dodać, że próchnica, będąca chorobą zakaźną, może z łatwością przenieść się z ząbków mlecznych na stałe zęby u dzieci. Właśnie dlatego, szóstki są zębami szczególnie narażonymi na jej atak.

Mniej więcej w tym samym czasie co szóstki, zaczynają wypadać dolne, a następnie górne mleczne jedynki i wyrzynają się ich stałe odpowiedniki. Warto wiedzieć, że zęby stałe – siekacze na ogół wyrastają symetrycznie czasowo, co oznacza, że od pojawienia się dolnej, a górnej jedynki powinny minąć około 3 miesiące. Jeśli mimo upływu tego czasu nie widać górnego ząbka, może być to objawem jakiegoś zaburzenia i wymaga konsultacji stomatologicznej. Kolejne zęby stałe, które pojawiają się u dzieci to dwójki, które wyrzynają się około 7-8 roku życia. Następnie, około 9-11 roku życia wyrzynają się dolne trójki i górne czwórki oraz czwórki dolne i górne trójki (9-12 rok). W wieku około 10-13 lat w jamie ustnej pojawiają się piątki, a między 11 a 13 rokiem życia siódemki. Na ostatnie zęby stałe u dziecka, ósemki, trzeba będzie trochę poczekać, wyrzynają się dopiero pomiędzy 17 a 30 rokiem życia. Ponadto nie pojawiają się u każdego, ale bez obaw – to nie jest powód do zmartwień. Te stałe zęby wbrew pozorom nie są nam do niczego potrzebne, a ich żywot częstokroć kończy się przedwczesnym usunięciem, bardzo często rozwijają się przy nich bolesne stany zapalne.

Kiedy rosną zęby stałe, Twoje dziecko może mieć podwyższoną temperaturę i ból głowy. Ponadto, z racji faktu, że zęby stałe u dzieci są znacznie większe niż ich mleczne wersje, ich wyrzynanie może być stosunkowo bolesne. Twoja pociecha może stać się wówczas bardziej nerwowa, a ból wynikający z wyrastania nowego zęba może promieniować wzdłuż nerwów na okolice policzka i ucha. Należy również pamiętać, że w czasie kiedy wyrastają stałe zęby, wypadają zęby mleczne. Zanim to zrobią, stają się rozchwiane, przez co mogą ranić policzek, podniebienie i dziąsło, sprawiając tym samym dodatkowy dyskomfort u Twojego dziecka.

Co może niepokoić rodziców w czasie, kiedy rosną zęby stałe? Między innymi ich rozmiar, ponieważ zęby stałe są z natury większe od swoich mlecznych odpowiedników. Szczególnie stałe jedynki umiejscowione obok drobnych mlecznych dwójek i trójek, wydają się wręcz gigantyczne. To jednak złudzenie. Należy bowiem pamiętać, że buzia 6/7-letniego dziecka jest jeszcze stosunkowo mała, ale z czasem, gdy urośnie, dysproporcja między wielkością zębów i buzi zaniknie. Gdy pojawiają się zęby stałe u dziecka, często uwidacznia się diastema, a więc przerwa między górnymi jedynkami. Jeżeli luka między nimi nie przekracza 2 mm (tzw. diastema fizjologiczna), nie stanowi jednak powodu do niepokoju. Szpara ta utrzymuje bowiem miejsce dla dużych, stałych kłów i zaniknie samoistnie po ich wyrżnięciu się. Jeżeli luka między jedynkami wynosi więcej niż 2 mm, a wędzidełko wargi górnej jest przerośnięte (tzn. grube, z włóknami sięgającymi pomiędzy zęby), może to oznaczać tzw. diastemę prawdziwą. Ta, bywa często dziedziczna, zatem jeśli u któregoś z rodziców występuje „przerwa” między jedynkami, to najprawdopodobniej będzie ją miało również dziecko. Należy jednak dodać, że diastema prawdziwa nie jest żadną wadą zgryzu, a jedynie problemem natury estetycznej. Oczywiście, jeśli dziecku przeszkadza, można ją usunąć po zakończeniu wymiany mleczaków na zęby stałe. Leczenie diastemy prawdziwej polega na wycięciu włókien wędzidełka i dobraniu aparatu ortodontycznego, który zsunie zęby. Można również obudować jedynki specjalnym materiałem stomatologicznym – tzw. kompozytem. W każdym z tych wypadków należy jednak udać się na konsultację ortodontyczną.

Przede wszystkim należy zaprzyjaźnić się ze szczoteczką do zębów. Zęby stałe u dzieci powyżej 6 roku życia powinno się myć pastą z fluorem o stężeniu 1450 ppm. Na szczoteczkę z miękkim włosiem, odpowiednio dopasowaną do wieku Twojej pociechy należy nałożyć ilość pasty równą mniej więcej ziarnku grochu. Stałe zęby należy myć oczywiście 2 razy dziennie, ponadto warto wspomóc swoje dziecko w wykonywaniu tej czynności. Przyjmuje się, że do około 8-11 roku życia powinno się nadzorować dziecko w myciu zębów, a jeszcze lepiej – poprawiać po nim. Oprócz regularnego mycia zębów, warto jest przynajmniej raz w roku, odbywać kontrole jamy ustnej u stomatologa. Warto również rozważyć przeprowadzenie lakowania zębów stałych umiejscowionych głęboko w łuku zębowym. Lakowanie polega na pokryciu dołków, bruzd i innych naturalnych zagłębień w zębach lakiem, a więc materiałem uszczelniającym. Zabieg ten wygładza szczeliny zębowe, tym samym ograniczając zaleganie w nich resztek pokarmowych. Dzięki temu dodatkowo ułatwia mycie zębów. Ma przy tym działanie mineralizujące, uzupełnia braki fluoru i co najważniejsze – skutecznie zapobiega próchnicy w wyrzynających się zębach stałych.