Wady zgryzu, tuż obok próchnicy zębów, stanowią najczęstszy problem stomatologiczny
wśród dzieci i młodzieży. Według badań epidemiologicznych występują nawet u 43-80%
dzieci w wieku od 7. do 18. roku życia. Wady te nie tylko znacząco zmniejszają
estetykę twarzy, ale i przyczyniają się do szeregu zaburzeń funkcji układu
stomatognatycznego, w tym połykania, żucia czy mowy. Oprócz problemów
logopedycznych, wady zgryzu znacząco obniżają poziom samooceny dziecka i sprawiają,
że zaczyna się ono izolować od grupy rówieśniczej. Bardzo często wraz z nimi współwystępują problemy laryngologiczne (infekcje ucha i przerośnięte migdały), bezdech senny czy zmiany w odcinku szyjnym kręgosłupa. Rozwiązaniem wszystkich powyższych problemów
jest właśnie ortotropia, czyli wczesne, ortodontyczne leczenie dzieci.
Ortotropia, zwana także ortodoncją postularną, to technika ortodontyczna, której twórcą jest brytyjski doktor John Mew. Metoda ta skupia się na przyczynowym, wczesnym leczeniu dzieci w okresie wzrostu twarzy, najlepiej około 6-7 roku życia malucha. Ortodontyczne leczenie wczesne pozwala odpowiednio wcześnie przechwycić wadę zgryzu i zmieniając kierunek wzrostu na prawidłowy zahamować rozwijającą się deformację łuków zębowych i twarzoczaszki.
W przeciwieństwie do tradycyjnej ortodoncji, wczesne leczenie ortodontyczne, a więc ortotropia, umożliwia przywrócenie prawidłowego zgryzu bez jakiejkolwiek ingerencji chirurgicznej (to znaczy bez usuwania zębów). Innowacyjne w ortotropii jest również samo, bardziej kompleksowe podejście, bowiem technika ta skupia się nie tylko na samym leczeniu, ale również na wyeliminowaniu przyczyn nieprawidłowości oraz na ćwiczeniach i nauce prawidłowej postawy jamy ustnej (tzw. good oral posture). W efekcie, postularne leczenie ortodontyczne dzieci pozytywnie wpływa nie tylko na wygląd twarzy, ale i na ogólne zdrowie Małych Pacjentów.
Tym, co według ortotropii warunkuje odpowiedni rozwój uzębienia i szczęk w okresie wzrostu dziecka, jest tzw. prawidłowa postawa jamy ustnej. Prawidłowo rozwijający się maluch oddycha przez nos i od urodzenia ma zamknięte usta (nawet podczas snu). Oczywiście usta są zamknięte w momentach, kiedy nie je, nie śmieje się i nie mówi. Jego język spoczywa wówczas na podniebieniu, zęby są natomiast w delikatnym kontakcie. Dziecko ponadto nie ma problemów z piciem z kubeczka, przeżuwaniem czy gryzieniem twardych pokarmów, a podczas połykania nie ruszają się jego mięśnie mimiczne. Wszystkie powyższe warunki wskazują właśnie na prawidłową postawę jamy ustnej. Jeżeli ta, jest przez większość doby zachowywana, u malucha wykształca się prawidłowy zgryz z prostymi zębami ustawionymi w szerokich łukach zębowych oraz odpowiednio drożne drogi oddechowe.
Leczenie ortotropiczne polega na noszeniu ruchomych aparatów wyjmowalnych o nazwie Bioblok. W pierwszej fazie leczenia, które polega na rozbudowie łuków zębowych szczęki i żuchwy, wykorzystuje się aparat Bioblok 1. Mały Pacjent powinien go nosić 24 godziny na dobę, czyli zarówno w dzień, jak i w nocy. Aparat można wyjmować wyłącznie w celu aktywacji (mówiąc prościej – przekręcenia śrubki), umycia zębów oraz oczyszczenia jego powierzchni. Po 4-5 miesiącach noszenia aparatu Bioblok 1, dziecko otrzymuje aparat Bioblok 3 i tym samym wkracza w drugi etap (tzw. treningowy) leczenia. Jego celem jest eliminacja nieprawidłowości w postawie jamy ustnej, czyli de facto nauczenie Malucha, aby naturalnie i podświadomie zamykał usta. Taką postawę buzi wymusza na nim aparat Bioblok 3, który przy szerszym otwieraniu ust wywołuje lekki dyskomfort. Dzięki niemu, Mały Pacjent w ciągu 6-12 miesięcy wyrabia w sobie prawidłowy odruch zamkniętych ust. Aparat ten nosi się przez 22 godziny na dobę, dziecko wyjmuje go wyłącznie w celu spożycia posiłków, umycia zębów i samego aparatu. Czas trwania drugiej fazy leczenia uzależniony jest od poziomu współpracy dziecka oraz od stopnia zaawansowania wady zgryzu i wynosi od 1,5 do nawet 3,5 lat. Ostatni etap leczenia skupia się na retencji, czyli utrwaleniu efektów terapii. Mały Pacjent użytkuje wówczas dwa typy aparatu: aparat treningowy Bioblok 3 na noc , który zakłada na noc oraz aparat retencyjny Bioblok 2. Celem tego etapu jest ciągłe przypominanie dziecku o właściwej postawie jamy ustnej. Trzeci etap leczenia metodą ortotropii trwa aż do zakończenia wzrostu Naszej Pociechy,to znaczy do około 16 roku życia u dziewcząt i 18. w przypadku chłopców. Należy również dodać, że przez cały czas trwania leczenia, włączone powinny być ćwiczenia gopex (z ang. Good Oral Posture exercises). Z uwagi na to, ortotropia wymaga sporego zaangażowania zarówno od dziecka, jak i rodziców, stąd polecana jest wyłącznie świadomym i zmotywowanym pacjentom.
Leczenie techniką ortotropii możliwe jest wyłącznie w okresie wzrostu twarzy dziecka. Twarz kończy swój wzrost około 12 roku życia, stąd też terapię najlepiej jest podjąć około 6-7 roku życia malucha. Jest to okres przejścia późnego uzębienia mlecznego we wczesne uzębienie stałe. Jest to również w czas, w jakim jego osiąga największy biologiczny potencjał do zmiany i jednocześnie samo dziecko wykazuje duże zaufanie do dorosłych, co znacznie ułatwia współpracę. Rozpoczęcie leczenia później, to znaczy po 11 roku życia, niestety niesie za sobą nieprzewidywalne wyniki. Ponadto, bardzo często wymusza zastosowanie specjalnych narzędzi, takich jak kołnierz z wyciągiem zewnątrzustnym, które wspomagają przesunięcie szczęki do przodu. Z racji tego, w przypadku dzieci starszych, na ogół proponuje się tradycyjne leczenie ortodontyczne. Należy jednak pamiętać, że jest to leczenie objawowe i skupia się przede wszystkim na przywróceniu prawidłowego zgryzu. Natomiast w przypadku terapii ortotropicznej, celem jest nie tylko poprawa warunków zgryzowych, ale również zahamowanie pionowego wzrostu twarzy u dzieci i poprawa drożności dróg oddechowych.
