Tyłozgryz

Tyłozgryz to wada zgryzu polegająca na wysunięciu do przodu górnego łuku zębowego i cofnięciu łuku dolnego. W wyglądzie twarzy tyłozgryz manifestuje się cofniętą bródką, pogłębioną bruzdą wargowo-bródkową i wywiniętą wargą dolną. Wada ta uwidacznia się na ogół wraz z wyrzynaniem się zębów stałych, to jest po 7 roku życia. Tyłozgryz jest dosyć powszechny, bowiem stanowi nawet 45% wszystkich wad zgryzu. 

Wyróżnia się następujące rodzaje tyłozgryzu:

• tyłozgryz całkowity – gdy cofnięciu uległ cały dolny łuk zębowy;
• tyłozgryz częściowy – gdy cofnięciu uległy wyłącznie przednie dolne zęby, natomiast zęby boczne ustawione są prawidłowo;
• tyłozgryz rzekomy – gdy doszło do zwiększonego doprzedniego wzrostu kości szczęki w stosunku do kości mózgoczaszki.

Do tyłozgryzu zaliczamy również tzw. tyłożuchwie, które z kolei dzielimy na:

• tyłożuchwie czynnościowe – gdy cofnięciu uległa żuchwa, ale jest prawidłowej budowy;
• tyłożuchwie morfologiczne (retrogenia) – gdy doszło do zahamowania doprzedniego wzrostu żuchwy i wystąpiły zmiany w jej budowie (np. jest za mała w stosunku do szczęki).

Przyczyny tyłozgryzu:

Tyłozgryz może być wadą dziedziczną, jednakże najczęściej wśród jego przyczyn wymienia się czynniki środowiskowe takie, jak:

• zbyt wczesna utrata dolnych mlecznych siekaczy;
• długi okres ssania smoczka;
• ssanie palców i wargi dolnej;
• częste i długie karmienie butelką;
• nieprawidłowy ustny tor oddychania (wówczas dziecko posiada stale otwartą buzię i nieprawidłowo układa język);
• niedobór witaminy D, szczególnie w okresie intensywnego wzrostu u dziecka;
• patologiczna lordoza szyjna.

W przypadku retrogenii przyczynę stanowić może przebyty we wczesnym dzieciństwie uraz brody i powstałe w jego wyniku uszkodzenia w stawie skroniowo-żuchwowym bądź ogólnoustrojowe zakażenia tego stawu (np. sepsa). Retrogenia może również występować w przebiegu niektórych wad genetycznych, chociażby zespołu Pierre-Robin’a.

Konsekwencje tyłozgryzu:

• zaburzenie rysów twarzy;
• nieestetyczny uśmiech;
• nierównomierne ścieranie się zębów;
• bóle głowy (m.in. migrenowe);
• problemy żołądkowe wynikające z niedokładnego gryzienia pokarmów;
• przeciążenie stawów skroniowo-żuchwowych;
• utrudniona higiena jamy ustnej, a co za tym idzie większe prawdopodobieństwo wystąpienia próchnicy i stanów zapalnych jamy ustnej.

Leczenie tyłozgryzu

Leczenie tyłozgryzu w głównej mierze uzależnione jest od wieku Pacjenta. W przypadku dzieci, będących jeszcze w okresie wzrostu, ma ono dużo łatwiejszy i szybszy przebieg. Do wyleczenia tyłozgryzu u dzieci 7-11-letnich na ogół wystarczy zestaw odpowiednich ćwiczeń i leczenie ortodontyczne aparatem wyjmowalnym w celu poszerzenia łuków zębowych. Terapia powinna również uwzględniać wyeliminowanie przyczyn wady zgryzu, np. nieprawidłowego ustawienia języka czy błędnego oddychania przez usta. W przypadku rozpoczęcia terapii u dzieci starszych i dorosłych stosuje się na ogół specjalistyczne leczenie ortodontyczne w postaci stałych aparatów, a w przypadku uzębienia mieszanego wyciągów i aparatów czynnościowych. Jeżeli natomiast wada zgryzu ma podłoże morfologiczne bądź wynika z nieprawidłowego rozwoju kości żuchwy lub szczęki może wymagać podjęcia odpowiedniego leczenia chirurgicznego.