Aparat ortodontyczny
Aparat ortodontyczny to podstawowe narzędzie służące do korekcji wad zgryzu. Jego celem jest przywrócenie prawidłowego zwarcia szczęki i żuchwy oraz właściwe ustawienie zębów w łukach zębowych. Działanie aparatu ortodontycznego opiera się na wywieraniu nacisku na określone partie zębów (poprzez jego odpowiednie ustawienie i umocowanie), dzięki czemu dochodzi do przemieszczenia się zębów w żądanym kierunku w obrębie szczęki. Leczenie za pomocą aparatu ortodontycznego przynosi bardzo dobre efekty, jednakże jest procesem długofalowym, trwającym średnio nawet 2 lata.
Rodzaje aparatów ortodontycznych:
Aparaty ruchome (zdejmowane) – wykorzystywane są zwłaszcza w celu korekcji wad zgryzu u dzieci z uzębieniem mlecznym i mieszanym. W przypadku osób dorosłych służą one natomiast utrwaleniu osiągniętych za pomocą aparatu stałego zmian w położeniu zębów. Aparaty ruchome składają się z płytki akrylowej, elementów retencyjnych oraz czynnych takich jak śruba ortodontyczna, która pozwala ustawić sposób działania aparatu. Aparaty ruchome zakłada się na podniebienie bądź językową powierzchnię dolnego wyrostka zębodołowego i wyjmuje się z jamy ustnej samodzielnie, m. in. na czas jedzenia. Efekty leczenia za pomocą aparatu ruchomego są bardzo zadowalające pod warunkiem, że pacjent nosi go regularnie, to jest około 16 godzin dziennie. Od tego też uzależniona jest długość leczenia.
Aparaty stałe – wykorzystywane są w celu korekcji poważniejszych wad zgryzu u starszej młodzieży oraz osób dorosłych z uzębieniem stałym. Aparaty stałe składają się z zamków i pierścieni przytwierdzonych na stałe do szkliwa zębów oraz z drutu, który wywiera określoną siłę na zęby. Wśród aparatów stałych możemy wyróżnić aparaty ligaturowe (tradycyjne), samoligaturujące pozbawione ligatur oraz aparaty lingwalne (tzw. językowe), które mocuje się po wewnętrznej stronie zębów. Skuteczność leczenia aparatami stałymi jest bardzo wysoka, a czas ich noszenia uzależniony jest od wady zgryzu pacjenta.
Aparat ortodontyczny – przeciwwskazania
Leczenie aparatem ortodontycznym stosowane jest zarówno w przypadku dzieci od około 4-tego roku życia, jak i osób dorosłych. Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do podjęcia leczenia ortodontycznego są choroby takie jak białaczka, cukrzyca czy zaburzenia hormonalne. Ciąża, wbrew powszechnej opinii, nie stanowi przeciwwskazania do podjęcia leczenia aparatem ortodontycznym. Warto dodać, że leczenie aparatem stałym możliwe jest jedynie w przypadku zębów zdrowych. Dlatego pacjenci, przed podjęciem leczenia ortodontycznego, powinni wyleczyć wszelkie ubytki próchnicowe w zębach.
Alternatywa wobec aparatu ortodontycznego
Alternatywą wobec ruchomych i stałych aparatów ortodontycznych są przezroczyste nakładki na zęby (tzw. Clear Aligner czy Invisalign), które zakładane są przez pacjenta samodzielnie. Wykorzystywane są w przypadku małych i średnich wad zgryzu. Cechują się bardzo wysoką estetyką, a czas leczenia uzależniony jest od regularności noszenia nakładek oraz wady zgryzu pacjenta. Dlatego też, w niektórych przypadkach bywa krótszy od leczenia tradycyjnym stałym aparatem ortodontycznym, a w innych może być nawet dłuższy.