Afta

Afta to mała i bolesna zmiana, która pojawia się na błonie śluzowej jamy ustnej (na policzku, wargach, podniebieniu, języku, bądź w okolicach podjęzykowych). Przyjmuje postać drobnego, okrągłego owrzodzenia lub płytkiej nadżerki, którą pokrywa biały, żółty lub szarawy nalot i otacza czerwona, zapalna obwódka. Afty występują pojedynczo bądź w grupach i znikają samoistnie po upływie kilku dni bądź tygodni. Mają jednak tendencje do nawrotów. Nie są zaraźliwe.

Objawy aft:

Pierwszym objawem sygnalizującym afty jest na ogół pieczenie bądź mrowienie w przyszłym miejscu pojawienia się zmiany. Następnie pojawiają się wyczuwalne, okrągłe ranki w jamie ustnej, które mogą prowadzić do obrzęku w jamie ustnej. Bardzo charakterystycznym objawem jest odczuwany dyskomfort w jamie ustnej, wrażliwość na dotyk oraz ból, zwłaszcza przy spożywaniu pikantnych, słonych lub gorących pokarmów. W przypadku dużych aft, dodatkowym ich objawem bywa również osłabienie oraz powiększenie węzłów chłonnych.

Rodzaje aft:

• Afty małe (tzw. afty Mikulicza) – to najczęściej występujący rodzaj aft. Pojawiają się na ogół po wewnętrznej stronie policzków i warg. Przyjmują postać owalnych nadżerek o średnicy 2-4 mm. Goją się po upływie 1-2 tygodni.

• Afty duże (tzw. afty Suttona) – przyjmują postać owalnych lub okrągłych nadżerek o średnicy 10-30 mm, z wyraźnie zaznaczoną uwypukloną, zapalną obwódką. Najczęściej pojawiają się na podniebieniu miękkim i po wewnętrznej stronie policzków. Goją się po upływie około 3-4 tygodni i mogą pozostawiać blizny.

• Afty opryszczkopodobne – przyjmują postać niewielkich nadżerek o średnicy do 5 mm. Mają tendencję do pojawiania się w grupach, wówczas tworzą większe skupiska o nieregularnych brzegach. Najczęściej występują na śluzówce warg i języku. Goją się ok. 2 tygodni.

• Afty u małego dziecka (tzw. afty Bednara) – pojawiają się na błonie śluzowej jamy ustnej u niemowląt. Ich przyczyną jest uszkodzenie (na ogół) podniebienia miękkiego paznokciem podczas ssania kciuka bądź przedmiotami wkładanymi przez malucha do ust. Afty te znikają samoistnie.

Przyczyny aft:

Afty małe najczęściej pojawiają się w wyniku zaniedbań higienicznych jamy ustnej. Bardzo częstą przyczyną ich powstania bywają również urazy mechaniczne śluzówki spowodowane zbyt intensywnym szczotkowaniem zębów, użytkowaniem aparatu ortodontycznego lub źle dobranej protezy. Małe afty mogą także powstawać w wyniku długotrwałego stresu, antybiotykoterapii, alergii czy nawet spożywania niezdrowej żywności pełnej sztucznych dodatków. U źródeł ich powstania mogą też tkwić uwarunkowania genetyczne.

W przypadku dużych aft, poza zaniedbaniami higienicznymi, jako przyczynę można wskazać zaburzenia hormonalne, choroby wywołujące spadki odporności (w tym HIV) oraz niedobory witamin i minerałów (np. kwasu foliowego, witaminy B12 czy żelaza). Duże afty mogą także być spowodowane podrażnieniami wywołanymi pastą do zębów (zwłaszcza mającą w składzie dodecylosiarczan sodu czyli tzw. SDS/ SLS).

W przypadku aft nawracających, jako przyczynę wskazuje się chorobę refluksową, chore migdałki, zapalenie zatok czy utajoną infekcję grzybiczą. Afty nawracające mogą również wynikać z zakażenia wirusem brodawczaka lub opryszczki, a także z chorób takich jak celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna czy syndrom Behceta.

Leczenie aft:

Leczenie aft zazwyczaj nie wymaga interwencji lekarskiej, a dolegliwość ta ustępuje samoistnie po kilku dniach czy tygodniach. Jako, że powstałe owrzodzenia mogą powodować dolegliwości bólowe i z racji tego być dokuczliwe, oprócz specjalistycznych środków dostępnych w aptekach, początkowo możemy zastosować domowe sposoby leczenia. W tym celu, można sporządzić sobie płukankę z rumianku, szałwi, łopianu lekarskiego czy liści malin. Zalecane jest również spożywanie dużej ilości owoców, warzyw oraz jogurtów – zwłaszcza produktów stanowiących źródło witaminy B. Można również zastosować dodatkową suplementację witaminą B12, C, E, A, cynkiem oraz olejem z wątroby rekina. Warto dodać, że leczenie aft wymaga zmiany diety. Należy w tym czasie zrezygnować z gorących napojów i pokarmów oraz z kwaśnych, słonych i bardzo mocno przyprawionych dań. Należy również wyeliminować ze swojej diety alkohol, czekoladę, truskawki, ananasy, owoce morza i cytrusy.

Jeżeli domowe sposoby zawiodą, a afty utrzymują się dłużej niż 3 tygodnie, nawracają, lub towarzyszą im takie objawy jak wysypka czy gorączka, niezbędna jest konsultacja specjalistyczna. Lekarz przepisze wówczas środki koagulacyjne lub przyżegające, a w cięższych przypadkach leki steroidowe.