Pierwsze zęby u niemowlaka – kiedy spodziewać się?

Choć pierwsze zęby u dziecka kształtują się już w jego życiu płodowym, w jamie ustnej Twojej pociechy ukażą się dopiero około 5-8 miesiąca życia. Może się jednak zdarzyć, że zęby niemowlaka nie będą wychodzić według książkowej normy i pojawią się wcześniej lub później niż zakładamy. Jeżeli wcześniej – mamy do czynienia z ząbkowaniem przedwczesnym lub wczesnym, jeżeli później – z ząbkowaniem opóźnionym lub późnym. Czemu tak się dzieje? Wśród przyczyn przedwczesnego lub opóźnionego ząbkowania wymienia się m. in. zaburzenia odżywiania, hipowitaminozę, zaburzenia genetyczne i hormonalne, wcześniactwo, czy niską wagę urodzeniową maluszka. „Niepunktualne” ząbkowanie może również wynikać z predyspozycji rodzinnych, a nawet płci dziecka. Zauważono bowiem, że u dziewczynek pierwszy ząbek pojawia się wcześniej niż u chłopców.

Ząbkowanie przedwczesne to niezwykle rzadka sytuacja, w której niemowlę już rodzi się z zębami (tzw. zęby wrodzone, zazwyczaj są nimi jedynki), bądź zyskuje je w ciągu pierwszego miesiąca życia (tzw. zęby noworodkowe). Należy wiedzieć, że noworodkowe i wrodzone zęby u dziecka zawsze wymagają konsultacji stomatologicznej. Czemu? Otóż, jeżeli pierwszy ząbek jest ruchomy, rani maluszka bądź mamę podczas karmienia, a także istnieje ryzyko, że wypadnie i zostanie połknięty, należy go usunąć po ukończeniu przez maleństwo 2 tygodni życia. Jeżeli pierwsze zęby u niemowlaka zaczynają wyrzynać się w jego 3-4 miesiącu życia, mamy wówczas do czynienia z ząbkowaniem wczesnym. Należy dodać, że wcześniejsze pojawienie się ząbków znacznie zwiększa ryzyko pojawienia się próchnicy wieku dziecięcego. W przypadku takich maluszków należy zatem przykładać szczególną uwagę do dbałości o higienę jamy ustnej i regularnie odwiedzać gabinet stomatologiczny. Gdy pierwsze zęby u dzieci pojawiają się nieco później, niż powinny, mamy wówczas do czynienia z ząbkowaniem opóźnionym (9-11 miesiąc) lub późnym (po 12 miesiącu życia).

Które zęby wychodzą pierwsze? Z reguły dolne siekacze przyśrodkowe, a więc jedynki, które pojawiają się około 6-8 miesiąca życia malucha (górne ok. 8-12 miesiąca). Następne są górne siekacze boczne, czyli dwójki (9-13 miesiąc) i ich dolne odpowiedniki (10-16 miesiąc). Co ciekawe, zęby u niemowlaka nie wyrzynają się po kolei w łuku zębowym i po dwójkach wyrastają pierwsze trzonowce – czwórki (górne 13-19 miesiąc, dolne 14-18). Po nich, a dokładniej około 16-22 miesiąca pojawiają się dolne i górne (14-18 miesiąc) kły, czyli trójki. Ostatnie mleczne zęby u dziecka to drugie trzonowce, a więc piątki (górne 23-31 miesiąc, dolne 25-33). A co jeśli kolejność ząbkowania u maluszka jest zupełnie inna? Zupełnie nic, to nie stanowi żadnego powodu do zmartwień. Zdarza się bowiem, że dziecko posiada swój własny, nieznany nam schemat ząbkowania.

Przede wszystkim powoli. Niestety nie dzieje się tak, że dopiero co przebijający się dzisiaj ząb, jutro ujrzymy w całej okazałości. Pierwszy ząbek i również każdy kolejny, kształtuje się bowiem wieloetapowo, a światło dzienne ujrzeć może dopiero po kilku dobrych miesiącach. W czasie tym korona powolutku wznosi się ponad dziąsło (przyspiesza dopiero po przebiciu tkanki miękkiej) i formuje się cały korzeń ząbka. Zresztą zęby niemowlaka nie składają się wyłącznie z korony i korzenia, ale wraz z ich wzrostem, tworzy i rozwija się ozębna, dziąsło, zębodół i kość wyrostka zębodołowego.

Kiedy wychodzi pierwszy ząbek, Twoja pociecha może stać się wyjątkowo drażliwa i płaczliwa. Mogą się ponadto pojawić u niej problemy ze snem i z apetytem, a także podwyższona temperatura ciała. Szczególnie ta ostatnia może być na tyle myląca, że często, pierwsze objawy ząbkowania mylnie bierzemy za postępującą infekcję, albo na odwrót – postępującą infekcję właśnie za pierwsze objawy ząbkowania. Podobnie jest ze wzmożonym ślinieniem, które również uznaje się za główny symptom ząbkowania. To może pojawić się już w 2-3 miesiącu życia dziecka, jednak zazwyczaj nie wiąże się z faktem, że pojawiają się pierwsze zęby u niemowlaka. Jest to natomiast związane z fizjologią malucha, a dokładniej, z rozpoczęciem pracy przez jego ślinianki. Większość objawów związana z pojawieniem się pierwszych zębów u dziecka jest ze sobą ściśle powiązana. I tak dziąsła maluszka stają się wówczas rozpulchnione i swędzące, a dziecko stara się ulżyć sobie w cierpieniu, gryząc przedmioty, często do gryzienia nie przeznaczone (np. rodziców) i pakując wszystko do buzi. To przyczynia się natomiast do wzmożonego ślinienia, a jako że ślina jest bogata w enzymy, podrażnia skórę wokół ust maluszka, powodując wysypkę. Warto wiedzieć, że nadmierne ślinienie, związane z pojawieniem się pierwszych ząbków, często może również powodować biegunkę. Jak widać, dopóki pierwsze ząbki u niemowlaka nie przebiją się przez dziąsło, tak do końca nie wiemy, czy to infekcja, alergia, czy też może ząbkowanie.

Przede wszystkim odpowiednie nastawienie rodzica i zaopatrzenie w anielską cierpliwość. Ząbkowanie to bowiem nie żadna choroba ani „widzimisię” maluszka, który chce Ci zrobić na złość, ale normalne zjawisko, z którym mieli do czynienia i Twoi rodzice. Okazuj zatem wsparcie, jak najwięcej przytulaj i po prostu kochaj. Ulgę ząbkującemu maleństwu na pewno może przynieść masaż dziąseł, np. specjalną silikonową nakładką na palec, bądź gazikiem nasączonym przegotowaną wodą lub naparem z rumianku (uwaga – ten może uczulać). Gdy pojawiają się pierwsze zęby u dziecka, warto dodatkowo zaopatrzyć się w różnego rodzaju gryzaki. Najlepiej żelowe, które przed podaniem maluchowi można schłodzić w zamrażarce (schłodzić, nie zamrozić!). Jeżeli jesteś zwolennikiem bardziej naturalnych rozwiązań, a w karmieniu swojej pociechy stosujesz metodę blw, świetnym rozwiązaniem okaże się jedzenie – twarda, zimna marchewka czy jabłuszko pokrojone na kawałki mogą stanowić istne remedium na problem swędzących dziąseł. Jeżeli widzisz, że wyrzynanie się pierwszych ząbków sprawia Twojemu maleństwu wyjątkowy ból, możesz zakupić w aptece specjalny preparat na ząbkowanie. Przed wyborem odpowiedniego, warto dokładniej przyjrzeć się jego składowi. Obecnie odchodzi się od stosowania preparatów zawierających substancje znieczulające (np. lidokainę), zamiast nich warto postawić na składniki naturalne (np. szałwia, mięta, aloes), przeciwbakteryjne, pantenol i kwas hialuronowy. W przypadku pojawienia się u malucha temperatury wynoszącej ponad 38,5 stopni, (która jednak wskazuje na infekcję aniżeli ząbkowanie) warto również zastosować syrop przeciwgorączkowy.

Warto wiedzieć, że o pierwsze zęby u niemowlaka powinno się zacząć dbać, zanim jeszcze się pojawią. Bezzębne dziąsła maluszka powinno się przemywać dwa razy dziennie gazikiem nasączonym przegotowaną wodą lub naparem z rumianku. Gdy pojawi się pierwszy ząbek, należy zaopatrzyć się w miękką szczoteczkę do mycia zębów (manualną bądź elektryczną czy też soniczną) oraz odpowiednią pastę. Polskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej zaleca stosowanie pasty z fluorem o stężeniu 1000 ppm już od pierwszego ząbka malucha. Dzieciom nieumiejącym jeszcze wypluwać nakładamy na szczoteczkę śladową ilość pasty z fluorem (najlepiej jest wetrzeć ją we włosie szczoteczki), a dzieciom wypluwającym pastę wielkości ziarnka grochu. Gdy pojawią się pierwsze zęby u dzieci, warto również wybrać się na pierwszą, adaptacyjną wizytę u stomatologa.

.